بازار خودرو با مشخص شدن قیمت محصولات خودروسازان در نیمه‌دوم سال وارد مرحله تازه‌ای شده است. بسیاری گمان می‌کردند با شروع واردات خودرو و عرضه آن به بازار شاهد ریزش قیمت خودروها خواهیم بود. این در حالی است که با این روندی که برای واردات شاهد هستیم و با توجه به قیمت محصولات جدید یا ارتقایافته براساس استانداردهای اجباری، قرار نیست شاهد ریزشی در بازار باشیم، چراکه مدام قیمت‌ها درحال افزایش است و ازسوی‌دیگر، میزان تولید و عرضه تغییری نداشته و خودروسازان در بحث فروش با دیوار بزرگی به نام سامانه یکپارچه مواجه هستند.
برای کسانی که نتوانسته‌اند در این سامانه ثبت‌نام کنند و نوبت خرید دریافت کنند، راهی جز خرید از بازار باقی نمانده است. وقتی خودروسازان به اندازه کافی خودرو عرضه نکنند، براساس مکانیزم عرضه‌وتقاضا افزایش قیمت‌ها در بازار ناگزیر است.
برای خودروهای وارداتی نیز این مشکل وجود دارد؛ خودروهای واردشده در بحث قیمت و فروش وابسته به سامانه یکپارچه هستند. دولت نیز حاضر نیست از سود و درآمد خود در بحث واردات کوتاه بیاید. نتیجه این روند، چیزی جز افزایش قیمت خودرو نخواهد بود. این مدل واردات با اهدافی که برای تنظیم بازار در ابتدا در نظر گرفته شده بود، منافات کامل دارد.
به نظر نمی‌رسد واردات خودرو بتواند زنجیره‌وار باعث ریزش قیمت در بازار خودروهای وارداتی، مونتاژی و تولید داخل شود. از سوی دیگر، قیمت کارخانه نیز با توجه به تورم موجود در صنعت و تولید ناچار باید افزایش پیدا کند. تصمیمات اشتباه و غیرکارشناسی در حوزه‌های مختلف به‌زودی نتیجه منفی خود را روی بازار خواهد گذاشت و پس از چندین ماه خبردرمانی و ثبات تصنعی بازار احتمالا به‌زودی شکل بازار تغییر خواهد کرد.
در بخش پایانی گفت‌وگو با بابک صدرایی، فعال و کارشناس حوزه خودرو به بررسی روند واردات خودرو و تاثیرات آن بر بازار خودرو می‌پردازیم.
این شکل از واردات و تصمیم‌گیری در حوزه قیمت خودرو، آیا تاثیر منفی بر بازار خودروهای چینی می‌گذارد؟
خودروهای کره‌ای و ژاپنی که در سامانه هستند، قیمت‌هایی بالای ۲میلیارد تومان دارند و درحال‌حاضر مدل‌های چینی مشابه نمی‌توانند با آن‌ها رقابت کنند. مگر آن‌که با یک خودرو چینی با سایز، آپشن و موتور بهتر رقابت کنند که در این صورت بازار هدف و خریدار آن متفاوت است. سلیقه کسی که شاسی‌بلند فول‌سایز چینی را با موتور قدرتمند و امکانات زیادی خریداری می‌کند، با کسی که یک مدل کره‌ای یا ژاپنی قدیمی‌تر کم‌آپشن را خریداری می‌کند، متفاوت است. بنابراین این‌جا هم بازار مرزبندی می‌شود تا تاثیر بر خودروهای چینی نداشته باشد. کسی که می‌خواهد کیاسلتوس با آپشن کم و موتور ۱۲۰اسب بخاری بگیرد، با کسی که به دنبال تیگو۸ و فیدلیتی است، نیاز متفاوتی دارد. زمانی این دو بخش روی هم تاثیرگذار بودند که سانتافه با قیمت ۳میلیارد تومانی در بازار عرضه می‌شد و با چینی‌های ۲میلیارد تومان رقابت می‌کرد. اما الان خودروهایی با قیمت ۳میلیارد تومان عرضه می‌شوند که نه به لحاظ ابعاد، نه به لحاظ آپشن و توانمندی موتور رقیبی برای نمونه‌های چینی نیستند.
با توجه به این‌که خودروهای وارداتی کم‌آپشن هستند و موتورهای نسبتا ضعیفی دارند، آیا قیمت‌ها تعیین‌شده برای آن‌ها بالاست؟
به نظر من، مردم تمام خودروها را گران می‌خرند. خودرویی که در سامانه ۲ تا ۳ میلیارد تومان عرضه می‌شوند، با سقف ۲۰هزار دلار وارد شده است. خودروهای بیش از ۲۰هزار دلار که نمی‌توانند وارد کشور شوند. وقتی این خودروها با قیمت ۲.۵میلیارد تومان در سامانه عرضه می‌شوند، اگر بیمه و ارزش افزوده هم اضافه شود، به نظر می‌رسد با دلار ۱۵۰هزار تومان وارد کشور شده‌اند. یعنی خودرو ۱.۲میلیارد تومانی را با دلار ۱۵۰هزار تومانی وارد کرده‌اند. این گرانی نشان می‌دهد که واردات خودرو به‌جای کنترل بازار، سودهای کلان و عوارض کلان را نصیب دولت می‌کند. بنابراین دولت هم تعداد کمی می‌تواند وارد کند و روی همین تعداد کم درآمدزایی کند. با توجه به این که ما تمام خودروها را گران می‌خریم، خودروهای وارداتی هم گران هستند.
آیا برای خودروهای وارداتی کارکرده هم پیش‌بینی افزایش قیمت می‌شود یا ممکن است نصف قیمت خودروهای صفرکیلومتر فعلی تمام شود؟
با نحوه قیمت‌گذاری که برای خودروهای صفرکیلومتر انجام شده، به نظر می‌رسد رویه برای خودروهای دست دوم نیز همین‌گونه باشد. اما به‌طور کلی، کسی که برای خودروهای دست دوم اقدام می‌کند، قاعدتا به سمت خودروهای لوکس‌تر می‌رود. در نتیجه کشش بازار بیشتری برای آن‌ها ایجاد می‌شود. منظورم از کشش بازار البته جذابیت برای این خودروهاست، نه تقاضای بالاتر.
یعنی وقتی فرد می‌بیند با ۲۰هزار دلار تویوتا کرولا صفر با قدرت ۱۲۰ اسب‌بخار وارد شده، به سمت خودرو کمری ۲ سال کارکرد برای واردات می‌رود. یعنی برای خودروهای دست‌دوم فرد به سمت خودروهای لوکس‌تر می‌رود.
درنتیجه یک سگمنت دیگری در بازار جذب این خودروهای می‌شوند و این خودروها پتانسیل این‌که در بازه قیمتی بالاتری نسبت‌به خودروهای صفر فعلی قرار بگیرند را دارند. بنابراین به نظر نمی‌رسد کسی برود خودرو دست دومی وارد کند که مشابه خودروهای فعلی باشد که در سامانه عرضه شده است.
همه سعی می‌کنند خودرو دست‌دومی را وارد کنند که کمی لوکس‌تر باشد تا تقاضایی را که با خودروهای اقتصادی صفری که درحال‌حاضر وارد می‌شود، پاسخ داده نمی‌شود، پوشش دهند. به‌هرحال با واردات خودروهای دست‌دوم افراد به سمتی از بازار می‌روند که در آن جا رقبا حضور ندارند یا بسیار کم هستند.
درمجموع واردات خودرو را با شرایط فعلی که تقریبا روال آن مشخص شده است، چگونه می‌بینید؟
به نظر من، واردات خودرو باید انجام بشود و شکی در آن نیست. اما باید دو مشخصه را برای واردات خودرو حتما رعایت کرد. یک مورد این‌که واردات خودرو باید پیوستگی داشته باشد. مورد دوم هم این‌که تعداد واردات خودرو باید تاثیرگذار باشد. با وارد کردن ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار خودرو می‌توان تاثیر روانی و عملی بسیاری بر بازار گذاشت. اما اگر واردات خودرو به تعداد بسیار کمی بخواهد انجام شود و در حد ۱۰ تا ۱۵ یا ۲۰ هزار خودرو باشد، آن‌چنان تاثیری بر بازار نخواهد داشت. البته تاثیر روانی کوتاه‌مدتی بر بازار می‌گذارد، اما بعد از آن؛ خاصیت گفتاردرمانی آن از بین می‌رود و بازار خودرو دوباره به سمت مناسبات قبلی خود بازخواهد گشت.
